De Jaarstukken 2017 bestaan uit het jaarverslag (programmaverantwoording en paragrafen) en de jaarrekening (het overzicht van baten en lasten in de jaarrekening en de balans). Voor de indeling is de opzet van de Begroting 2017 gevolgd waarin 8 programma’s zijn opgenomen. In 2017 resteert na het verrekenen van budgetten met achterliggende reserves een vrij besteedbaar resultaat van € 3.298.000,--. Dit is het resultaat na verwerking van niet begrote mutaties in reserves en het saldo van voorstellen met betrekking tot overheveling van budgetten naar 2018 en verrekeningen van overschrijdingen van budgetten met de budgetten van 2018. Wij stellen voor om dit rekeningsaldo toe te voegen aan de Reserve voor algemene doeleinden. Een nadere specificatie van de verschillen tussen begrote en gerealiseerde saldi groter dan € 50.000,-- is te vinden in paragraaf II.2.

Het rekeningsaldo 2017, vóór verwerking van niet-begrote mutaties in reserves, bedraagt
€ 21.644.000,-- positief. In de hierna opgenomen tabel wordt dit bedrag per programma uitgesplitst.
Een aantal forse afwijkingen, zowel positieve als negatieve vallen daarbij op en die zijn over vrijwel dezelfde programma's verdeeld als waar in voorgaande jaren afwijkingen werden gerealiseerd. Het blijft mede door externe factoren lastig in te schatten wat uiteindelijk gerealiseerd gaat worden. Dit ondanks het feit dat de begroting 2017 diverse keren is aangepast via de drie bestuursrapportages die zijn verschenen. De grotere afwijkingen, zonder dat daar directe inkomsten tegenover staan, die hebben geleid tot het rekeningresultaat betreffen posten binnen Programma 1 Kwaliteit openbaar bestuur, Programma 2. Regionale economie, Programma 3. Regionale bereikbaarheid en regionaal openbaar vervoer, en dan het onderdeel Regio Specifiek pakket (RSP), Programma 7. Dynamiek in leefomgeving en Programma 8. Middelen.
De voornaamste afwijkingen groter dan 1 miljoen betreffen:

- Bijdragen in projecten Cofinancieringsreserve Europa (nadeel € 2.225.000,-- programma 1)
- Bedrijvenregeling Drenthe (voordeel € 2.000.000,-- programma 2)
- Bijdragen in projecten versterking economische structuur (voordeel € 1.757.000,-- programma 2)
- Bijdragen in kosten verkeers- en vervoersprojecten (voordeel € 2.312.000,-- programma 3)
- Bijdrage aan/van regionaal mobiliteitsfonds RSP (nadeel € 11.739.000,-- programma 3)
- Ruimtelijk Economisch Programma, Subsidies RSP (voordeel € 2.247.000,-- programma 3)
- Verbetering spoor Zwolle Coevorden en Emmen, Subsidies RSP (voordeel € 1.000.000,-- programma 3)
- Ontwikkelagenda melkveehouderij: landbouwstructuur verbetering (voordeel € 1.098.000,-- programma 7)
- Doorschuiven aankoop grond en subsidies functiewijziging t.b.v. natuurontwikkeling (voordeel € 3.145.000,-- programma 7)
- Saldo Vitaal platteland op de onderdelen leader projecten ZO en ZW en het programma Drenthe ZO (voordeel € 1.615.000,-- programma 7)
- In december ontvangen Decentralisatie-uitkeringen (voordeel € 9.240.000,-- programma 8)
- Niet begrote bijdragen vanuit de provinciale BDU verkeer en vervoer regeling aan de eigen provinciale investeringsprojecten te storten in de Reserve verkeer en vervoer (voordeel € 3.775.000,-- programma 8)

De meeste voor- en nadelen worden verrekend met achterliggende reserves. Per saldo wordt voorgesteld € 12.594.000-- aan bestemmingsreserves toe te voegen (zie voor de specificatie III.3 Bestemming van het resultaat). De stand van zaken wordt in de desbetreffende programma’s toegelicht. In de programmaverantwoording is per programma opgenomen welke bedragen worden toegevoegd aan de achterliggende reserves. Hierdoor is beter inzichtelijk gemaakt welke bedragen binnen de programma’s met reserves worden verrekend en welke bedragen tot de voor- en nadelen van het rekeningsaldo behoren. In de paragraaf I.2.8 Reserves en voorzieningen is meer informatie over de reserves te lezen.

De jaarstukken zijn onderverdeeld in het jaarverslag en de jaarrekening. Beide documenten geven Provinciale Staten de mogelijkheden om invulling te geven aan hun controlerende rol. Gedeputeerde Staten leggen door middel van de Jaarstukken 2017 verantwoording af over de Begroting 2017.

Het jaarverslag bestaat uit:
- de programmaverantwoording
- de paragrafen zoals voorgeschreven volgens het Besluit begroting en verantwoording.

De jaarrekening bestaat uit:
- het overzicht van baten en lasten in de rekening en de toelichting
- de balans en de toelichting, welke als gevolg van het Besluit Begroting en verantwoording (BBV) weer iets qua indeling gewijzigd van opzet is ten opzichte van 2016.

Verder worden nog de "overige gegevens" verstrekt, waaronder de goedkeurende controleverklaring van de accountant. Dit jaar is nieuw dat er een verplicht overzicht is opgenomen dat het BBV voorschrijft, namelijk het overzicht Realisatie taakveld naar programma's. Hierbij is zichtbaar welke bedragen zijn begroot en gerealiseerd op de voorschreven taakvelden verdeeld naar de programma's die de provincie voor haarzelf gebruikt. Net als vorig jaar is ook dit jaar weer het overzicht interbestuurlijk toezicht, kortweg IBT opgenomen. De provincie Drenthe heeft wettelijk de taak toezicht te houden op de uitvoering van wettelijke mede bewindstaken door de Drentse gemeenten op die domeinen waarvoor de provincie als toezichthoudend orgaan is aangewezen. Dit overzicht geeft het oordeel aan van de sectorale provinciale toezichthouders, zoals dat is afgestemd met de gemeenten.

Hierna beschrijven wij kort de onderdelen van de Jaarstukken 2017

De programmaverantwoording
De programmaverantwoording is opgebouwd uit de 6 speerpunten en de programma’s die daaronder vallen. De programma's zijn weer onderverdeeld in beleidsopgaven (in de vorige jaarrekening waren dit nog producten) en vervolgens zijn die ingedeeld naar doelstellingen. Hiermee is de indeling van de Begroting 2017 precies gevolgd. In de programmaverantwoording is per speerpunt de tekst van het betreffende speerpunt opgenomen, zoals die in de Begroting 2017 stond vermeld. Nieuw is dat daaronder nu ook een verantwoordingstekst is opgenomen. Daarnaast is per programma een toelichting opgenomen waarin staat welke onderwerpen binnen het betreffende programma zijn opgenomen. Aan het begin van elk programma zijn de totale lasten en baten van het betreffende programma opgenomen. Daarbij is procentueel aangegeven wat het aandeel van het programma is ten opzichte van alle programma’s samen. Dit geeft een indicatie van het financieel belang ten opzichte van het geheel. Tevens nieuw is dat voor elk programma via een grafiek is aangegeven wat de statussen van de resultaten zijn, die in de Begroting 2017 waren opgenomen. Het is dezelfde soort tabel die u direct hierna aantreft, maar dan niet voor het geheel van alle resultaten, maar specifiek die voor het betreffende programma.

Per programma//beleidsopgave/doelstelling wordt ingegaan op de realisatie van doelstellingen en resultaten die in de Begroting 2017 zijn opgenomen. In de eerste twee kolommen zijn de doelstellingen en te behalen resultaten vanuit de Begroting 2017 opgenomen. De gemarkeerde kleur geeft daarbij aan dat deze onderdelen ook in het College-akkoord specifiek zijn benoemd. In de kolommen daarna is in het geel de realisatie van de resultaten opgenomen. Vervolgens is de status van het resultaat aangegeven. Die icoontjes kunnen groen, oranje of rood zijn.

Symbool   Basisbegrip/interpretatie/duiding

• Doel/resultaat wordt/is behaald binnen de afgesproken tijd, kwaliteit  en middelen en zonder noemenswaardige risico’s. In de jaarstukken hoeft er geen toelichting gegeven te worden; er zijn immers geen afwijkingen

• Doel/resultaat wordt/is (mogelijk) niet gehaald binnen de afgesproken tijd en kwaliteit, maar is nog wel acceptabel. Gemeld wordt wat er wel bereikt is en er wordt een een plausibele verklaring gegeven van de afwijking.

• Het geplande is niet gerealiseerd. Resultaat kan alleen worden bereikt door herallocatie van middelen (meer budget). Er wordt een verklaring gegeven van de afwijking. Er wordt een nieuwe afspraak gemaakt in die zin dat het doel opnieuw wordt geformuleerd en nieuwe resultaatafspraken worden gemaakt; een voorstel daarvoor is bijgevoegd.

Daarnaast wordt, indien van toepassing, ingegaan op ontwikkelingen met betrekking tot de beleidsopgave. Dit kan een terugblik zijn, maar ook een ontwikkeling met het oog op de toekomst die voor provinciale staten interessant kunnen zijn.

Hieronder is in een taartdiagram aangegeven wat de statussen van de resultaten die in de Begroting 2017 zijn opgenomen, bij het opstellen van de Jaarrekening 2017 zijn. Geconcludeerd kan worden dat veel van de begrote resultaten ook daadwerkelijk gerealiseerd zijn. De 8 resultaten die niet gerealiseerd zijn betreffen de volgende:

- 17.2.2.01.05 Grensoverschrijdende verbinding startup (hubs)
- 17.2.2.02.06 Actieprogramma MKB vriendelijke gemeenten Drenthe
- 17.2.3.03.04 Het project Duits in het basisonderwijs zal worden uitgebreid met instellingen uit het voortgezet onderwijs
- 17.2.5.02.02 Integraal projectontwikkeling in samenwerking met gezondheidseconomie
- 17.3.5.05.04 Opleveren beleidsplan wegen en vaarwegen (4e kwartaal 2017)
-17.4.2.03.02 Voortgangsrapportage maatregelen uit de bestuursovereenkomsten zoetwatervoorziening
- 17.5.1.03.04 Innovatiefonds Drentse Woningbouwcorperaties
- 17.5.2.02.02 Jaarprogramma Duurzaam Door

Er zijn 49 resultaten met een oranje status, waarvan het merendeel binnen de Programma's; 2 Regionale economie, 3 Regionale bereikbaarheid en regionaal openbaar vervoer en Programma 4: Duurzame ruimtelijke ontwikkeling & waterbeheer. Op resultaatniveau is de afwijking toegelicht binnen de doelstellingen.

Ten slotte wordt aan het eind van elk programma aangegeven wat het beleid gekost heeft en wordt op grotere verschillen een toelichting gegeven.

Hierna volgt een overzicht van de grotere afwijkingen, dit conform ''Statenstuk 2012-526 Advies uitgangspunten programmaplan begroting 2013''; deze afwijkingen worden bondig toegelicht. De norm voor de rapportage over afwijkingen ten opzichte van de door Provinciale Staten vastgestelde begroting is vastgesteld op € 250.000,-- op programmaniveau. Binnen de programma's worden de belangrijkste afwijkingen van meer dan € 50.000,-- op beleidsopgavenniveau toegelicht. Tevens is in het overzicht aangegeven waardoor de onderbesteding is veroorzaakt, in welke mate de provincie onderbesteding heeft kunnen beïnvloeden en in welke mate doelen gehaald zijn. Het gaat dus niet alleen om de omvang van de onderbesteding. Voor de volledigheid geven we niet alleen bij onderbestedingen een toelichting, maar ook bij overschrijdingen.

De paragrafen
In de paragrafen die zijn voorgeschreven worden onderwerpen behandeld die van belang zijn voor het inzicht in de financiële positie van de provincie. Dit is inclusief de niet verplicht op te nemen paragraaf Reserves en voorzieningen en de paragraaf Europa. De voorschreven paragrafen bevatten een verslag van de realisatie van beleidsuitgangspunten van beheersmatige activiteiten en lokale heffingen.

Het overzicht van baten en lasten in de rekening
Via vaststelling van de begroting autoriseren de staten het college tot het doen van uitgaven. Over de realisatie daarvan wordt in het overzicht van baten en lasten in de rekening per programma verslag gedaan. Gezien het belang van een goed inzicht in de baten en lasten, worden de baten en lasten per programma weergegeven in een afzonderlijk overzicht. Daarnaast wordt een overzicht verstrekt van de saldi per programma. In een beknopt overzicht is per programma een specificatie opgesteld. De lasten zijn daarbij positief weergegeven en baten negatief. In de kolom verschil staat dan vervolgens het resultaat ten opzichte van de Begroting 2017 na wijziging. Zijn de bedragen in de kolom Verschil positief, dan is sprake van een voordeel en is het bedrag negatief dan betreft het een nadeel.

De balans met toelichting en de overige gegevens
Inzicht in de financiële positie is van belang, mede met het oog op de continuïteit van de provincie. Daarom besteden wij afzonderlijk aandacht aan de financiële positie, zoals deze te bepalen is op basis van de balans. De balans en de toelichting daarop is dit jaar licht in opzet gewijzigd om geheel volgens de voorschriften inzicht te kunnen geven in de vermogenspositie van de provincie. Daarnaast geven wij onder de Overige gegevens, speciale aandacht aan de investeringen, personeelssterkte, de Verordening dwangsom(vereenvoudigd in opzet) en de voorgeschreven verantwoording Single information en single audit (Sisa), de verantwoording inzake de Wet normering topinkomens (WNT) en een overzicht interbestuurlijk toezicht (IBT).

Vanuit het Besluit begroting en verantwoording zijn dit jaar beperkte eisen naar voren gekomen die van beperkte invloed zijn op de indeling van jaarstukken. Het betreft voornamelijk de aanpassing van de indeling van de balans en het opnemen van een overzicht van gerealiseerde baten en lasten per taakveld.